‘Ik heb een idee!’ Directeur Sanne van Sas viel met de deur in huis toen ze teamleider Gudi Kurstjens ruim anderhalf jaar geleden belde. De school – 300 leerlingen, 24 medewerkers – had al een tijd een vacature voor een teamleider. ‘Wat als we de vacature niet invullen en we verdergaan als tweekoppig managementteam?’, zei ze. ‘En taken overdragen aan LC-leerkrachten?’ Gudi, toen teamleider onderbouw: ‘De LC-leerkrachten hebben inderdaad meer in hun mars dan alleen lesgeven. Ze laten dat ook regelmatig zien. Ik had daarom vertrouwen in Sanne’s voorstel.’
‘Wij zagen in een andere manier van organiseren ook kansen voor meer werkgeluk en betere onderwijskwaliteit. Dat hebben we ook onze collega’s verteld. Sommigen stonden er direct voor open, anderen waren bang dat de onderwijskwaliteit achteruit zou gaan. Maar wij hebben van meet af aan duidelijk gemaakt dat het juist ons doel was om die kwaliteit te verbeteren.’
Kansen voor medewerkers
Een goed idee, maar hoe en waar begin je? ‘Met een goede adviseur’, zeggen de twee. Na gesprekken met drie kandidaten, kozen ze BCO-adviseur Jochem Gerrits. Vanwege zijn ervaring, aanpak en kennis. ‘Hij introduceerde theoretische kaders als de vijf principes van teamwork van Lencioni en het verandermodel van Kotter’, zegt Gudi. ‘Dat gaf ons nieuwe inzichten.’
Vanaf de keuze voor Jochem werd ook het team betrokken. Maar eerst overtuigden Sanne en Gudi het bestuur van hun visie. ‘Wij zagen in een andere manier van organiseren ook kansen voor meer werkgeluk en betere onderwijskwaliteit. Dat hebben we ook onze collega’s verteld. Sommigen stonden er direct voor open, anderen waren bang dat de onderwijskwaliteit achteruit zou gaan. Maar wij hebben van meet af aan duidelijk gemaakt dat het juist ons doel was om die kwaliteit te verbeteren.’
Teamleden steunen nieuwe structuur
Jochem onderzocht samen met Sanne en Gudi verschillende scenario’s. Ze kozen voor een structuur met Sanne en Gudi als managementteam, twee specialisten zorg en twee specialisten kwaliteit (onder- en bovenbouw) en drie coördinatoren (rekenen, taal en lezen). Gudi: ‘Voorheen, met twee teamleiders, deden we alles: zorg, kwaliteit, coaching, noem maar op. Nu nemen de specialisten veel van die taken over. Ik ben nu teamleider voor de hele school. Ook houd ik me bezig met kinderen op zorgniveau 3 en 4.’
Sanne en Gudi presenteerden hun plannen samen met Jochem aan het team. ‘We vroegen om feedback en commitment’, zegt Sanne. ‘Niet iedereen zag meteen de voordelen, maar alle collega’s spraken wel hun commitment uit. Dat was een mooi moment. Daarna konden we het plan uitvoeren, zodat we in schooljaar 2024/2025 met de nieuwe werkwijze konden beginnen.’ Geschikte specialisten en coördinatoren dienden zich vanzelf aan. ‘De LC-leerkrachten gaven zelf aan welke rol bij hen paste. Dat liep heel soepel.’
‘Voorheen, met twee teamleiders, deden we alles: zorg, kwaliteit, coaching, noem maar op. Nu nemen de specialisten veel van die taken over. Ik ben nu teamleider voor de hele school. Ook houd ik me bezig met kinderen op zorgniveau 3 en 4.’
Voordelen in de praktijk
Sinds augustus 2024 werkt de school met het nieuwe model. Sanne: ‘Besluiten gaan soms sneller, omdat specialisten en coördinatoren meer bevoegdheden hebben. En omdat ze deel uitmaken van het team, zijn ook de lijnen korter geworden. Leerkrachten met vragen hoeven niet meer te wachten tot een teamleider tijd heeft. Ze kijken mee met lessen en staan ook zelf voor de klas, dus ze weten precies wat er speelt. Daardoor groeien leerkrachten sneller in hun werk.’
In het managementteam is weinig veranderd. ‘Gudi en ik vullen elkaar goed aan’, zegt Sanne. We sparren, ik ben en blijf eindverantwoordelijk. Per thema schuift een specialist of coördinator aan als het nodig is. Zij nemen ook signalen mee vanuit het team. Dat werkt heel goed. Voor mij is het grootste verschil dat ik nu zelf vaker meedraai, bijvoorbeeld in een werkgroep.’ En de leerkrachten? ‘De specialisten en coördinatoren zijn enthousiast over hun nieuwe rol. Zij tonen eigenaarschap. En andere leerkrachten kunnen nu sneller hun vragen stellen of een specialist laten meekijken.’
Antwoord op lerarentekort
De nieuwe aanpak werpt zijn vruchten af. Het werkplezier is groot – ‘medewerkers komen zingend naar hun werk en gaan fluitend naar huis’ – het ziekteverzuim is heel laag (1,7 procent) en de leerresultaten verbeteren. ‘Dat komt ook door andere lesmethodes.’ Is de organisatie kwetsbaarder nu er twee managementteamleden zijn in plaats van drie? Integendeel, vindt Sanne. ‘We hebben er vier specialisten en drie coördinatoren bij. Die werken zelfstandig en de teams zijn zelforganiserender binnen duidelijke kaders. We staan nu sterker.’
Gudi en Sanne zijn blij met de ondersteuning van Jochem. ‘Hij gaf de juiste inzichten, was een goede sparringpartner en ondersteunde bij planning en sessies.’ Jochem prijst op zijn beurt het team van PassePartout. ‘Ze hebben lef getoond. Deze werkwijze kan bij meer scholen werken. Het delen van verantwoordelijkheid verhoogt het werkplezier, de professionele groei en onderwijskwaliteit. Het is ook een antwoord op het tekort aan onderwijsprofessionals.’