Het ziet er sfeervol uit in de onderbouw. Het schoolbrede thema ‘omgaan met geld’ is duidelijk terug te vinden in de speelhoeken. Zo kunnen kinderen in een winkeltje boodschappen doen. ‘We werken met een rijke leeromgeving’, zegt Sasja Jacobs-Janssen, leerkracht onderbouw (groepen 1, 2 en 3). ‘Iedere groep werkt op zijn eigen niveau. De kinderen van groep 1 voelen de muntjes, groep 2 telt ze en kinderen uit groep 3 kopen bijvoorbeeld 3 ballen voor 2 euro per stuk en rekenen dat af aan de kassa. Kinderen die verder in hun ontwikkeling zijn, betalen met 10 euro en rekenen uit hoeveel geld ze terugkrijgen.’
De kinderen zijn erg betrokken bij het spel, merkt Sasja. ‘Groep 3 krijgt instructie in rekenen en taal en past het geleerde toe in de speelhoeken. Kinderen uit groep 1 en 2 trekken zich aan hen op.’ Sasja geniet van deze manier van werken. ‘De kinderen vinden het leuk, dat geeft mij veel energie. Het vraagt ook veel om goed te differentiëren binnen de hoeken: je moet creatief zijn en anders denken.’
Aansluiten bij de leerbehoefte van kinderen
Zo’n drie jaar geleden begon Hartenaas (130 leerlingen) met het traject om het onderwijs anders te organiseren. Het leerlingenaantal daalde en om ‘rare’ combinatieklassen te voorkomen, besloot de school om drie clusters te formeren: onderbouw (groepen 1, 2 en 3), middenbouw (4 en 5) en bovenbouw (6, 7 en 8). ‘We wilden kindgericht werken, zonder door te slaan naar individueel onderwijs’, zegt directrice Hanneke Bens.
De school schakelde Stephanie van der Wallen (onderbouw) en Gert Custers (voor midden- en bovenbouw) van BCO Onderwijsadvies en –ondersteuning in om het traject te begeleiden naar deze manier van onderwijs. Hanneke: ‘Het begint met een visie. Op basis daarvan maak je keuzes. Zo heeft de onderwijsassistent een belangrijke rol in de nieuwe manier van werken. De leerkrachten zijn verantwoordelijk en voeren de oudergesprekken, maar de onderwijsassistenten draaien volwaardig mee.’
Samen waar het kan, apart waar nodig
In de bovenbouw werken twee leerkrachten en een onderwijsassistent. ‘We kijken naar de doelen en bepalen samen wat nodig is om die te bereiken’, zegt bovenbouwleerkracht Angela van der Last. ‘We volgen dus niet klakkeloos een methode. Kinderen krijgen instructie samen waar het kan en per groep waar het nodig is. Daarna brengen ze het geleerde in praktijk, ook binnen de thema’s. Alles is aan elkaar gekoppeld. Dat maakt het sterk.’
Zowel Angela als Sasja vindt het fijn om binnen een bouw samen te werken met de collega’s. ‘Je staat er niet alleen voor, samen bereid je thema’s voor en kijken we wat het kind nodig heeft’, zegt Sasja. ‘Je leert kinderen ook goed kennen, omdat je ze drie jaar in de groep hebt’, vult Angela aan. ‘Bovendien doe je waar je goed in bent. Ik geef bijvoorbeeld rekeninstructie, terwijl mijn collega dat voor taal doet.’
'Je staat er niet alleen voor, samen bereid je thema’s voor en kijken we wat het kind nodig heeft.'
Didactisch handelen versterkt
BCO versterkte bij Hartenaas ook het didactisch handelen. Bij de onderbouw betrof dit het begrijpend luisteren, bij de midden- en bovenbouw werden de grammatica en begrijpend lezen aangepakt. Angela: ‘We dachten: het taalonderwijs gaat op de schop. Dat is niet gebeurd. We gebruiken onze eigen methodes, maar de werkwijze is veranderd: instructie geven, voordoen, samen oefenen en zelfstandig oefenen. Stap voor stap verbeteren we. Samen met BCO hebben we ook een digitale, adaptieve leeromgeving gekozen waarin kinderen kunnen oefenen en hun een duwtje in de rug geeft met hints en suggesties.’
Angela vindt de ondersteuning van Gert en Stephanie prettig. ‘Ze luisteren goed naar wat we willen. Ze hebben bruikbare ideeën, zijn sterk in coaching en helpen ons met rijke teksten die aansluiten bij het thema en de belevingswereld van de kinderen.’ Sasja: ‘Ik heb geleerd om te organiseren, taken te verdelen en alles goed op te schrijven, zodat je er de volgende keer op kunt terugvallen.’
‘Gert en Stephanie ondersteunen in het tempo dat bij ons team past. Op die manier krijgen we alle collega’s mee. Wij hebben de regie, op alle fronten. Dus ook methodes zijn niet leidend; aan de hand van de doelen bepalen we zelf wat en hoe de kinderen leren.’
School én kinderen leren in eigen tempo
Het onderwijs in de bouwen bij Hartenaas staat. Hanneke: ‘Gert en Stephanie ondersteunen in het tempo dat bij ons team past. Op die manier krijgen we alle collega’s mee. Wij hebben de regie, op alle fronten. Dus ook methodes zijn niet leidend; aan de hand van de doelen bepalen we zelf wat en hoe de kinderen leren.’
Ze is trots op de samenwerking binnen de bouwen. ‘Leerkrachten en onderwijsassistenten zijn samen verantwoordelijk en pakken zaken zelfstandig op.’ En de kinderen? Die vinden het fijn dat ze meer keuzevrijheid hebben, zeggen Angela en Sasja. ‘Als ze het bewijs leveren dat ze iets beheersen, kunnen ze door. Anders krijgen ze nog een keer instructie of oefenen ze nog wat meer. Ook zij groeien in hun eigen tempo.’